Malware, viết tắt của “phần mềm độc hại,” là một thuật ngữ tổng quát mô tả các loại phần mềm bao gồm vi rút, worms, trojan và các chương trình máy tính có hại khác mà tin tặc sử dụng để gây hại và truy cập thông tin nhạy cảm. Nói một cách khác, xác định một phần mềm là độc hại dựa trên mục đích sử dụng, chứ không chỉ là các kỹ thuật hoặc công nghệ cụ thể được sử dụng để tạo ra nó.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về Malware là gì, các loại Malware phổ biến, dấu hiệu nhận biết và cách ngăn chặn để bảo vệ hệ thống của bạn.
Malware là gì?
Malware hay còn được gọi là phần mềm độc hại, là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sự an toàn và bảo mật của máy tính và thiết bị di động hiện nay. Malware có thể gây ra các tổn hại nghiêm trọng cho hệ thống, từ việc xóa dữ liệu quan trọng cho đến đánh cắp thông tin cá nhân của người dùng.
Các loại Malware phổ biến
Có rất nhiều loại Malware khác nhau, mỗi loại có tính năng và cách hoạt động riêng biệt. Dưới đây là những loại Malware phổ biến nhất mà người dùng thường gặp phải:
Virus
Virus máy tính là loại Malware được tạo ra để lây nhiễm vào hệ thống của người dùng và sao chép chính nó sang các tập tin khác. Khi một tập tin bị nhiễm virus, nó sẽ tiếp tục lây nhiễm sang các tập tin khác khi được mở hoặc chia sẻ. Viruses thường được lây nhiễm qua email, USB hay các trang web độc hại.
Một số dấu hiệu nhận biết virus bao gồm: máy tính chạy chậm, xuất hiện các thông báo lỗi không rõ nguyên nhân, các tập tin bị xóa hoặc bị thay đổi nội dung mà không có sự cho phép của người dùng.
Để ngăn chặn virus, bạn nên cài đặt và cập nhật chương trình diệt virus hàng đầu, tránh mở các email hoặc tập tin không rõ nguồn gốc và tránh truy cập vào các trang web đáng ngờ.
Worms
Worms là loại Malware tự sao chép và lây nhiễm sang các máy tính khác trong mạng. Khác với viruses, worms không cần phải gắn kết vào một tập tin để lây nhiễm, mà chúng có thể tự động lây nhiễm khi người dùng kết nối với mạng Internet.
Các dấu hiệu nhận biết worms bao gồm: máy tính chạy chậm, mạng bị quá tải, các tập tin bị xóa hoặc bị thay đổi nội dung mà không có sự cho phép của người dùng.
Để ngăn chặn worms, bạn nên cài đặt và cập nhật chương trình diệt virus hàng đầu, tránh mở các email hoặc tập tin không rõ nguồn gốc và tránh truy cập vào các trang web đáng ngờ. Ngoài ra, bạn cũng nên cài đặt các bản vá bảo mật mới nhất cho hệ điều hành và các ứng dụng trên máy tính.
Trojans
Trojans là loại Malware được giấu kín trong các tập tin hoặc chương trình khác và khi được chạy, chúng sẽ thực hiện các hành động độc hại như lây nhiễm virus, thu thập thông tin cá nhân hay kiểm soát từ xa hệ thống của người dùng.
Một số dấu hiệu nhận biết trojans bao gồm: xuất hiện các thông báo lỗi không rõ nguyên nhân, các tập tin bị xóa hoặc bị thay đổi nội dung mà không có sự cho phép của người dùng, các ứng dụng hoạt động không đúng cách.
Để ngăn chặn trojans, bạn nên cài đặt và cập nhật chương trình diệt virus hàng đầu, tránh tải về và cài đặt các phần mềm không rõ nguồn gốc, kiểm tra kỹ trước khi mở các tập tin hay email có chứa đính kèm.
Ransomware
Ransomware là loại Malware được thiết kế để mã hóa dữ liệu trên máy tính của người dùng và yêu cầu tiền chuộc để giải mã. Nếu không trả tiền, người dùng sẽ không thể truy cập vào các tập tin bị mã hóa.
Các dấu hiệu nhận biết ransomware bao gồm: các tập tin bị mã hóa và có đuôi tệp tin lạ, thông báo yêu cầu trả tiền chuộc xuất hiện trên màn hình.
Để ngăn chặn ransomware, bạn nên sao lưu dữ liệu quan trọng thường xuyên, cài đặt và cập nhật chương trình diệt virus hàng đầu, tránh mở các email hoặc tập tin không rõ nguồn gốc và tránh truy cập vào các trang web đáng ngờ.
Spyware
Spyware là loại Malware được sử dụng để thu thập thông tin cá nhân của người dùng mà không có sự cho phép của họ. Thông tin này sau đó có thể được sử dụng cho mục đích quảng cáo hay đánh cắp danh tính của người dùng.
Các dấu hiệu nhận biết spyware bao gồm: xuất hiện các thông báo quảng cáo không mong muốn, trình duyệt bị chuyển hướng đến các trang web không mong muốn, tốc độ Internet chậm đi đáng kể.
Để ngăn chặn spyware, bạn nên cài đặt và cập nhật chương trình diệt virus hàng đầu, tránh tải về và cài đặt các phần mềm không rõ nguồn gốc, kiểm tra kỹ trước khi mở các tập tin hay email có chứa đính kèm. Ngoài ra, bạn cũng nên cài đặt các công cụ chống gián điệp để bảo vệ thông tin cá nhân của mình.
Rootkit
Rootkit là loại Malware được sử dụng để che giấu hoạt động của các loại Malware khác trên hệ thống của người dùng. Chúng có thể làm cho các chương trình diệt virus không thể phát hiện và loại bỏ các Malware khác.
Một số dấu hiệu nhận biết rootkit bao gồm: máy tính chạy chậm, các ứng dụng hoạt động không đúng cách, các tập tin bị xóa hoặc bị thay đổi nội dung mà không có sự cho phép của người dùng.
Để ngăn chặn rootkit, bạn nên cài đặt và cập nhật chương trình diệt virus hàng đầu, kiểm tra kỹ trước khi cài đặt các ứng dụng hay phần mềm không rõ nguồn gốc.
Dấu hiệu nhận biết Malware
Như đã đề cập ở trên, mỗi loại Malware có những dấu hiệu nhận biết riêng. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu chung mà bạn có thể nhận ra để xác định máy tính của mình có bị nhiễm Malware hay không:
- Máy tính chạy chậm hơn bình thường.
- Các ứng dụng hoạt động không đúng cách.
- Các tập tin bị xóa hoặc bị thay đổi nội dung mà không có sự cho phép của người dùng.
- Xuất hiện các thông báo lỗi không rõ nguyên nhân.
- Trình duyệt bị chuyển hướng đến các trang web không mong muốn.
- Tốc độ Internet chậm đi đáng kể.
- Thay đổi cài đặt hệ thống mà không có sự cho phép của người dùng.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy kiểm tra máy tính của mình bằng cách chạy các chương trình diệt virus và quét hệ thống.
Làm thế nào để ngăn chặn Malware
Để bảo vệ hệ thống của bạn khỏi Malware, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau đây:
- Cài đặt và cập nhật chương trình diệt virus hàng đầu: Chọn một chương trình diệt virus uy tín và cập nhật thường xuyên để bảo vệ hệ thống của bạn khỏi các loại Malware mới nhất.
- Tránh mở các email hoặc tập tin không rõ nguồn gốc: Hãy cẩn thận khi mở các email hay tập tin có chứa đính kèm từ người lạ hoặc không rõ nguồn gốc.
- Kiểm tra kỹ trước khi cài đặt các ứng dụng hay phần mềm: Trước khi cài đặt bất kỳ ứng dụng hay phần mềm nào, hãy kiểm tra kỹ nguồn gốc và độ tin cậy của chúng.
- Cập nhật hệ điều hành và các ứng dụng thường xuyên: Việc cập nhật các bản vá bảo mật mới nhất sẽ giúp bảo vệ hệ thống của bạn khỏi các lỗ hổng bảo mật có thể bị khai thác bởi Malware.
- Sao lưu dữ liệu thường xuyên: Việc sao lưu dữ liệu quan trọng sẽ giúp bạn phục hồi lại thông tin nếu máy tính của bạn bị nhiễm Malware và dữ liệu bị mã hóa hoặc xóa mất.
- Sử dụng các công cụ chống gián điệp: Cài đặt các công cụ chống gián điệp sẽ giúp bảo vệ thông tin cá nhân của bạn khỏi việc bị thu thập và sử dụng trái phép.
Xem thêm: 5 phần mềm diệt virus miễn phí tốt nhất bạn nên dùng
Kết luận
Malware là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sự an toàn và bảo mật của hệ thống máy tính và thiết bị di động hiện nay. Chúng có thể gây ra các tổn hại nghiêm trọng cho hệ thống, từ việc xóa dữ liệu quan trọng cho đến đánh cắp thông tin cá nhân của người dùng. Để bảo vệ hệ thống của mình, bạn nên cài đặt và cập nhật chương trình diệt virus hàng đầu, tránh mở các email hay tập tin không rõ nguồn gốc và cập nhật thường xuyên các bản vá bảo mật cho hệ điều hành và các ứng dụng. Ngoài ra, bạn cũng nên cài đặt các công cụ chống gián điệp để bảo vệ thông tin cá nhân của mình. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về Malware và cách ngăn chặn để bảo vệ hệ thống của mình.
